متن خبر: به تازگی، مجلات معتبر و نمایه شده در نیچر (JGR: Atmospheres) و انجمن ژئوفیزیک آمریکا،  (Geophysical (Research Letters :GRL، وابسته به انجمن ژئوفیزیک آمریکا، دو مقاله پژوهشی از دکتر ابوالفضل رضایی، عضو هیات علمی دانشکده علوم زمین، ارائه دادند. این مقالات که با همراهی پژوهشگرانی از کشورهای فنلاند، آلمان، آمریکا و چین به چاپ رسیده است، به این پرسش اساسی پاسخ می‎دهند که با بکارگیری مهندسی اقلیم (در بیانی کوتاه: تزریق ذرات در لایه استراتوسفر (SAI)، بر پایه دو سناریوی G6Sulfur و Geo-SAI)، سرنوشت منابع آب زمین، در مقایسه با سناریوی انتشار شدید گازهای گلخانه‎ای SSP5-8.5 چه خواهد شد؟ یافته‌های کلیدی این دو پژوهش، بیانگر این است، اگر چه سناریوی G6Sulfur می‌تواند افزایش 25 درصدی خشکی جهانی، ناشی از گرمایش شدید را به حدود 9 درصد کاهش دهد ولی، نمی تواند جبران کننده کسری 8 درصدی تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، در مقیاس جهانی باشد. این یعنی، SAI زمین را خنک می‎کند ولی کسری آب را، به همان نسبت، برنمی‌گرداند. همچنین، سناریوهای مهندسی اقلیم، با افزایش شدید پوشش گیاهی و کاهش ذوب برف، می­تواند بر هم زننده ی الگوی رواناب و ذخیره آب سطحی در بسیاری مناطق باشد، بگونه ای که میانگین رواناب سطحی کره زمین، نزدیک به 4 درصد تحت G6Sulfur و بیش از 7 درصد تحت Geo-SAI نسبت به شرایط امروزی، کاهش خواهد یافت. یافته­های این دو پژوهش، در مقیاس منطقه‌ای، نشان می‌دهد که اثرات مهندسی اقلیم بر هیدرولوژی مناطق مختلف زمین یکسان نیست. در پهنه های خشک، مانند خاورمیانه، بخش‌هایی از آفریقا و جنوب آمریکای جنوبی، بهبود نسبی در آب در دسترس و کاهش شدت خشکی رخ می‎دهد، ولی، در پهنه های مرطوب و برفی، مانند آمازون، اروپای شمالی، مدیترانه و بخش‌هایی از چین، کاهش رواناب سطحی همراه با اختلال در زمان‌بندی بارش‌ها رخ می‎دهد. به بیانی ساده، SAI  می‌تواند برای مناطق خشک مفید باشد، ولی، برای مناطق مرطوبی که باران کافی دارند یا، وابسته‌ به ذوب برف هستند، مشکل‌آفرین خواهد بود. مدل‌ها، برای خاورمیانه که با بحران کم‌آبی مزمن روبه‌روست، نشان می‌دهند آب در دسترس، در شبه‌جزیره عربستان و حتی بخش‌هایی از ایران، تحت SAI افزایش می‌یابد. به هر روی، این افزایش‌ها، در بیشتر حالات، از مقادیر پایه بسیار پایین برآورد شده‌اند و تضمین‌کننده امنیت آبی نیستند. در مجموع، این دو مطالعه، پیام‎های مشترکی دارند که عبارتند از (1)SAI  مسکنی فوری برای تبِ زمین است، اما نسخه‌ای کامل برای منابع آب نیست. (2) این فرایند می‌تواند در خشک‌ترین مناطق زمین، بخشی از تنش آبی را کم کند، اما، در دیگر نقاط با کند شدن چرخه هیدرولوژیکی همراه خواهد بود، از نمونه کاهش رواناب و تغییر چرخه بارش و (3) اگر روزی بخواهیم مهندسی اقلیم را اجرا کنیم، این بکارگیری باید با نگاه منطقه‌ای، همکاری بین‌المللی و پایش دقیق منابع آب همراه باشد. پاسخ این پرسش که چرا سناریوهای مهندسی اقلیم Geo-SAI و G6Sulfur می‌تواند کره زمین را خنک کند ولی، برای هیدرولوژی و منابع آب آنقدر کارساز نیست، این است که این سناریوها، هنگام شبیه‎سازی، الگوریتم بازخورد خود را تنها بر پایه دما تنظیم کرده‎اند. باز این رو، این پژوهش‎ها، به عنوان راهکار، پیشنهاد دادند که در کنار دما، پارامترهای هیدرولوژیکی مانند آب در دسترس نیز در الگوریتم بازخورد گنجانده شوند.

دانشکده علوم زمین، دستیابی به این موفقیت ارزشمند را به ایشان تبریک گفته و برای ایشان آرزوی بهروزی فروان دارد.

برای دریافت آگاهی بیشتر، درباره این دو پژوهش، از پیوندهای زیر استفاده نمائید.

https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2025GL117234

https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/2025JD044163